ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានសន្និដ្ឋានចំពោះទំនាក់ទំនងកម្ពុជា-ចិន នាពេលបច្ចុប្បនេះថា «កិច្ចសហប្រតិបត្តិការកម្ពុជា-ចិន កំពុងស្ថិតនៅរដូវដាំដុះ និងប្រមូលផល»។ ការលើកឡើងដោយសន្និដ្ឋានបែបនេះ បានធ្វើឡើងក្នុងវេទិកាវិទ្យាសាស្ត្រ ស្ដីពី «ទំនាក់ទំនងកម្ពុជា-ចិន៖ ខួប៦៥ឆ្នាំនៃចំណងការទូតរវាងកម្ពុជា-ចិន» នាព្រឹកថ្ងៃទី២៦ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៣។
ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច បានគូសបញ្ជាក់ថា ព្រះករុណាព្រះបាទសម្តេចព្រះនរោត្តម សីហនុ «ព្រះបរមរតនកោដ្ឋ» និងឯកឧត្ដម ជូ អេនឡាយ បានក្លាយទៅជានិមិត្តរូបនៃការភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងការទូតរវាងកម្ពុជានិងចិន តាមរយៈជំនួបរវាងមេដឹកនាំទាំងពីរ នៅក្នុងសន្និសីទទីក្រុងបានឌុង នៅឆ្នាំ១៩៥៣ ហើយវាបានក្លាយទៅជាព្រឹត្តិការណ៍ជាប្រវត្តិសាស្ត្រ នៃទំនាក់ទំនងរវាងកម្ពុជានិងចិន ក្រោយពីប្រទេសទាំងពីរបានទទួលបានឯករាជ្យពីអាណានិគម។
ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ ថាទំនាក់ទំនងនេះ ត្រូវបានលើកកម្ពស់ជាបន្តបន្ទាប់ចាប់តាំងពី ភាពជាដៃគូគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ ទៅជាភាពជាដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ រហូតដល់ឈានជា មិត្តដែកថែប រួចថែមទាំងបានឯកភាពគ្នាកសាង «សហគមន៍ជោគវាសនារួមគ្នា កម្ពុជា-ចិន» ហើយចុងក្រោយនេះ ទំនាក់ទំនងកម្ពុជានិងចិន បានឈានដល់កម្រិតខ្ពស់បំផុតក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រគឺ «កិច្ចសហប្រតិបត្តិការឆកោណត្បូងពេជ្រ» ថែមទៀតផង។
ជាមួយគ្នានេះ ឯកឧត្តមបណ្ឌិតសភាចារ្យ ក៏បានលើកឡើង អំពីរបត់ថ្មីជាប្រវត្តិសាស្ត្រនៅក្នុងទំនាក់ទំនងរវាងកម្ពុជា-ចិន ថា សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន គឺជាថ្នាក់ដឹកនាំបរទេសដំបូងគេបង្អស់ដែលបានអញ្ជើញបំពេញទស្សនកិច្ច ក្រោយពីពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំប្រពៃណីជនជាតិចិន ឆ្នាំ២០២៣ សកម្មភាពនេះបានបង្ហាញពីទំនាក់ទំនងកម្រិតខ្ពស់របស់ប្រទេសកម្ពុជា-ចិន យ៉ាងពេញលេញ។ ក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចនេះ ថ្នាក់ដឹកនាំប្រទេសទាំងពីរ បានប្រកាសថា ខួបលើកទី៦៥ នៃការបង្កើតទំនាក់ទំនងការទូតរវាងកម្ពុជា-ចិន ក្នុងឆ្នាំ២០២៣នេះ និង «ឆ្នាំមិត្តភាពកម្ពុជា-ចិន» គឺជាកាលានុវត្តភាពក្នុងការកសាងសហគមន៍ជោគវាសនារួមគ្នាកម្ពុជា-ចិន និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ«ឆកោណត្បូងពេជ្រ» ប្រកបដោយគុណភាពខ្ពស់កម្រិតខ្ពស់ និងស្តង់ដារខ្ពស់។
ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ បន្តថា ប្រទេសយើងទាំងពីរ បានឯកភាពគ្នាថានឹងធ្វើឱ្យកាន់តែស៊ីជម្រៅនូវកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ និងការបន្ស៊ីគា្នរវាងគំនិតផ្ដួចផ្ដើម «ខ្សែក្រវាត់និងផ្លូវ» និង«យុទ្ធសាស្ត្រចតុកោណ »។ ទន្ទឹមនឹងនេះ ភាគីទាំងពីរក៏បានជំរុញឱ្យមានវេទិកានានា ដូចជាការពិព័រណ៍នាំចូលអន្តរជាតិចិន ពិព័រណ៍អាស៊ាន-ចិន តាមរយៈកិច្ចសហប្រតិបត្តិការលើវិស័យសេដ្ឋកិច្ចឌីជីថលទ្វេភាគី សំដៅលើការជំរុញពាណិជ្ជកម្មទ្វេភាគីឱ្យឈានដល់កម្រិតខ្ពស់ថ្មីមួយទៀត។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ ប្រទេសយើងទាំងពីរ ថែមទាំងផ្តល់ការគាំទ្រដល់ប្រជាជនកម្ពុជា ក្នុងការបន្តការសិក្សានៅប្រទេសចិន ការអប់រំភាសាចិននៅប្រទេសកម្ពុជា ការបង្កើតវិទ្យាស្ថានខុងជឺថ្មី ព្រមទាំងពង្រឹងលើកិច្ចសហប្រតិបត្តិការលើវិស័យអប់រំវិជ្ជាជីវៈផងដែរ។
ឯកឧត្ដមបណ្ឌិតសភាចារ្យ សុខ ទូច បានមើលឃើញថា ទំនាក់ទំនងកម្ពុជា-ចិន ត្រូវបានពូនផ្ដុំឡើងដោយអតីតមេដឹកនាំប្រទេសទាំងពីរ ហើយបានឈានទៅកាន់តែរឹងមាំ និងរីកចម្រើនជាលំដាប់ដោយសារការដឹកនាំប្រកបដោយកិត្តិបណ្ឌិតរបស់មេដឹកនាំកម្ពុជា-ចិនក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ន៕
